Albi en oc

Los Nadalets o Nadals o Novés en Provença son de cantics gaujoses que relatan lo viatge imaginari de tota la populacion per anar adorar lo messias e visitar sa maire, aval dins la grépia de Betelèm.

Cadun s’imagina que i pòrta son ofrenda, segon sa fortuna, e dins fòrça nadalets, rescontran en camin, o a la grépia, los tres Reis Mages, los saberuts de l’orient, que eles pòrtan l’aur, l’encens e la mirra.

L’imaginacion dels autors d’aqueles tèxtes es sens limita, e nos balha un tablèu de la vida e de las preocupacions del monde d’unes luòcs o d’unas epòcas.

Aqueles cants existisson dins totas las lengas del monde crestian ; per çò qu’es de l’occitan, lor nombre es impressionant, probablament plan mai d’un milierat. Lor creacion s’es fòrtament intensificada a la fin del sègle XVI, dins la seguida de la “Contra Refòrma” que raprochèt la glèisa catolica de las lengas popularas.

Dins aquel temps, la mòda se lancèt de compausar un nadalet novèl cada an, çò qu’explica lor proliferacion. Per l’occitan, una vila a jogat un ròtle mage dins l’aparicion e l’espandiment d’aquela mòda, es Avinhon : i avèm una prumièra tièra de nadalets, compausats de 1580 a 1610, dicha de Nòstra Dòna dels Doms, lo nom de la catedrala d’Avinhon, seguida d’un quarantenat d’autres escriches per Micolau Sabòli al sègle XVII. Aqueles darrièrs se van espandir dins Occitània tota, cadun los arrengant a sa mòda e a son parlar.

Tre lo sègle XVII, la mòda s’espandiguèt un pauc pertot, a Tolosa per exemple, ont lo poèta famós Pèire Godolin ne compausèt una brava tièira.

Un pauc pus tard, a la debuta del sègle XVIII, un curat nascut a Albi, Joan Calvèl, vengut puèi curat de Busca, pròche de Graulhet, n’escriguèt una dotzena que foguèron aparats dins lo manuscrit de cants de l’amiral de Ròcaguda.

D’autres nadalets foguèron escriches un pauc pertot e venguèron los nadalets atitrats de tala parròquia, de tal vilatge o de tala vila.

Los provençals, monde apassionats per tot çò que tòca Nadal, lancèron al sègle XIX las pastoralas, espectacles de mai de quatre oras de temps, cantats, jogats e acompanhats per de musicaires dins lo biais d’aquel temps. La mai coneguda es la pastorala Maurèl escrita en 1844.

M’anatz dire, e los reis dins tot aquò ? Son plan segur presents dins fòrça nadalets e la tradicion vòl qu’arriban a la grépia al 6 de genièr, la fèsta dels Reis…

Aquò tanben, los provençals o festejan, en particular a Ais de Provença ont un passacarrièira es organizat per los grops felibrencs del luòc, amb a la fin los tres reis acompanhats…de lors camèls !

An, per aquò far, un nové plan popular, que s’i prèsta a la perfeccion, la marcha dels reis, escricha al sègle XVIII per lo decan d’Aramon (1), sus una musica anteriora dicha “la marcha de Turena” (de Lully ?, anteriora ? òm te sap…), represa pus tard pel compositor Bizet dins son opera “l’Arlatenca”.

Lo Centre Cultural Occitan d’Albigés a decidit aqueste an de far un pauc çò mèmes a la glèisa de L’Adrech, que es, coma cadun sap, a l’encòp d’Albi, de Lescura e de Canhac, en organizant un eveniment al torn dels nadalets dels reis (sens camèls !) lo dissabte 8 de genièr.

Al programa, I aurà una prumièra partida amb los nadalets jogats al campanal per Joan-Pèire Carmes, lo campanièr del trinhon de La Platè de Castras, entre 16 oras e 17 oras, puèi, los reis dintraràn dins la glèisa e lo talhièr de cant del Centre Occitan Ròcaguda assegurarà la segonda partida, de 17 oras a 18 oras.

Se cantaràn de nadalets d’un pauc totas las menas, d’Avinhon, de Tolosa, d’Albigés e d’endacòm, amb coma punt comun qualques coblets suls Reis Mages.

Los tèxtes dels nadalets seràn disponibles dins un libret per dire que cadun pòsca cantar amb lo grope.

Es previst a la sortida de se rescalfar d’un veire de vin caud e de manjar un tròç de fogassa, qu’es la nòstra vertadièira còca dels reis…

Pensatz a portar amb vos lo vòstre pas sanitari per poder dintrar dins la glèisa.

(1) curé doyen d’Aramon, village du Gard

Miquèl Taiac, responsable del talhièr de cant del CCOA